قبل از شروع شيمي­ درماني ، اغلب افراد نگران عوارض جانبي اين داروها هستند. عوارض جانبي شايع شيمي­ درماني عبارتند از: تهوع ، استفراغ، ريزش مو ، خستگي ، افزايش احتمال ايجاد خونمردگي و خونريزي و ابتلاء به عفونت.

ساير مشكلاتي كه مي­تواند به دنبال شيمي­ درماني ايجاد شود عبارتند از :

- زخم دهـــان و لثــه
- مشكلات عصبي و عضلانـــي
- خشكـــي پوست
- تحريك مثــانه و كليــه

اين نكات را همواره به خاطر داشته باشيـــد .
      يك بيمار تحت درمان با داروهاي شيمي­ درماني همه عوارض فوق را تجربه نمي­كند، برخي افراد فقط دچار عوارض جانبي بسيار مختصري میشوند .

- شدت عوارض در افراد مختلف متفاوت است .
- با پزشك و پرستار در مورد اينكه احتمال ابتلاء به كدام عوارض در شما بيشتر است صحبت كنيد .
- اغلب پزشك شما داروهايي را تجويز مي­كند كه قبل از بروز عوارض از ايجاد آنها پيشگيري كنــد .
- اگر چه اين عوارض ناخوشانيد اما گذرا هستند و توجه كنيد كه اين داروها مي­توانند موجب درمان بيماري شما شوند .

آيا شيمي درماني كليه­ ها و مثانه را تحت تأثير قرار مي­دهد ؟

برخي از داروهاي شيمي­ درماني مي­توانند موجب تحريك مثانه شوند يا صدمات كليوي دائمي يا موقت ايجاد كنند. اين داروها ممكن است موجب تغيير رنگ ادرار شوند ( نارنجي ، قرمز يا زرد ) يا باعث افزايش بوي ادرار يا ايجاد بويي شبيه دارو در ادرار شوند .
ممكن است رنگ و بوي مايع مني نيز براي مدت كوتاهي تغيير يابد . از پزشك خود در مورد اينكه آيا داروهاي شما داراي چنين اثراتي هستند سؤال كنيد .
خود را از نظر وجود علائم زير بررسي كنيــد :

-  درد يا سوزش هنگام دفع ادرار
-  تكـــرر ادرار
-  احســاس فوريت در دفع ادرار
-  ادرار قرمز رنگ يا خوني (بعضي داروهاي شيمي درماني رنگ ادرار را تغيير مي­دهند ، در صورت ايجاد اين وضعيت به پزشك يا پرستــار اطلاع دهيـــد)
- لــــرز
- تب

به ميزان كافي مايعات بنوشيد ، مصرف مايعات باعث توليد بيشتر ادرار شده و از ايجاد مشكلات كليوي پيشگيري مي­كند . آب ، آب ميوه ، قهوه ، چاي ، سوپ و بستني مي­توانند مايعات مصرفي شما را تشكيل دهند . (در صورتي كه از رژيم خاصي پيروي مي­كنيد ، در اين مورد با پزشك يا پرستار مشورت كنيد)

نكاتي در مورد زخم دهــان ، لثه و مشكلات گلـــو
يكي از نكات با اهميت در طي دورة درمان با داروهاي شيمي­ درماني ، مراقبت صحيح از دهان است . برخي داروهاي شيمي­ درماني مي­توانند ، در دهان زخم ايجاد نمايند يا باعث خشكي دهان و حتي خونريزي شوند . زخم­هاي دهاني فقط دردناك نيستند بلكه ميكروبهاي موجود در دهان شما مي­تواند آنها را عفوني سازد . مقابله با عفونتها در طي شيمي­درماني به سختي انجام مي­شوند و وجود عفونت مي­تواند به مشكلات جدي منتهي گردد . بسيار با اهميت است كه شما با رعايت توصيه­هاي زير از ايجاد اين مشكل پيشگيري كنيـــد .

راههايي جهت حفظ سلامت گلو ، دهان و لثه در طي شيمي­ درماني :

- قبل از شروع اولين دورة شيمي­درماني به دندانپزشك مراجعه كنيد تا ضايعات احتمالي دهان و دندان شما را ترميـــم كنـــد .
- بعد از خوردن هر وعده غذا، دندانهايتان را مسواك بزنيد ، از مسواك نرم استفاده كنيد و دندانهايتان را با ملايمت و به آرامي مسواك كنيد . مسواك زدن خشن مي­تواند به بافت نرم دهان آسيب برســاند .
- مسواك خود را بعد از هر بار استفاده به خوبي بشوييد و در جاي خشك نگهداري كنيد .
- در صورت ايجاد زخم در دهانتان ، به پزشك يا پرستار اطلاع دهيد ، ممكن است شما به درمان طبي نياز داشته باشيــد .
اگر زخمهاي دهاني دردناك داريد و اين زخم­ها مانع غذا خوردن شما هستند ، نكات زير را به كار ببريد :
- از پزشك خود سؤال كنيد كه آيا مي­توانيد از داروهايي خاص كه او تجويز مي­كند جهت تسكين درد استفـــاده كنيد .
- غذاهاي خنك مصرف كنيد . غذاهاي داغ يا گرم مي­تواند موجب تحريك بافت حساس دهان شود .
- از مواد غذايي نرم و آبكي مانند بستني ، ميوه­هاي نرم ( موز ) ، پورة سيب­زميني ، تخم مرغ آبپز ، سوپ استفاده كنيـــد .
- از مواد غذايي محرك ، غذاهاي اسيدي مانند گوجه ، آب پرتقال ، غذاهاي شور و تند و غذاهاي خشك پرهيز كنيـــد .

در صورتيكه دچار خشكي دهان هستيد واين مسئله مانع غذا خوردن شما مي­شود ، نكات زير را بكار بريد :

         مايعات فراوان بنوشــيد .
         قطعات يخ يا آب نبات ترش بمكيــد .
         از آدامس­هاي فاقد شيريني استفاده كنيـــد .
         غذاهاي خشك را همراه كره يا سس استفاده كنيــد .
         از غذاهاي نرم و صاف شده استفــاده كنيد .
         از پمــاد ويتامين A جهت مرطوب نگهداشتن لبها استفاده كنيد .   

علايــم عفونت
در صورت بروز هر يك از موارد زير لازم است كه به پزشك مراجعه كنيــد :

         تب ( معمولاً اولين نشانة عفونت است )
         لـــرز
         تعريق
        سرفه يا تنگــي نفس
        گلو درد يا وجود زخم در درهــان
         مدفوع شل يا آبكـــي
         اشكال در ادرار كردن ، افزايش دفعات ادرار يا سوزش حين ادرار كــردن
         خارش ناحيه تناسلي يا وجود ترشحــات چركــي

پيشگيـــري از عفونت
كاهش نوتروفيل­ها يك عارضه مورد انتظار شيمي­درماني است . تحقيقات نشان داده كه شستن دستها و رعايت بهداشت مؤثرترين راه پيشگيري از عفونت است .

روشهــاي پيشگيــــري

         دستهاي خود را قبل از غذا خوردن و بعد از اجابت مزاج و عطسه كردن خوب بشوييد .
         مطمئن شويد كه تمام قسمتهاي دست خود را شسته­ايد ، 10 ثانيه زمان مناسبي جهت شستن دستها مي­باشـــد .
         رعايت بهداشت دهان ضروري است ـ دندانهاي خود را با مسواك نرم بعد از صرف غذا و قبل از خواب مسواك بزنيـــد .
         هر روز دوش آب  گرم بگيريد . (دوش آب داغ مي­تواند باعث خشكي پوست گردد)
         از تماس نزديك با افراد بيمار شامل كودكان مبتلا به سرخك و آبله­مرغان يا بزرگسالان مبتلا به سرماخوردگي بپرهيـــزيد.
         از تماس با افــرادي كه به تازگي واكسن زده­اند بپرهيزيـــد .

اگر نياز به اقدامات دندانپزشكي داريد حتماً با پزشك معالج خود در اين مورد مشورت كنيد و به دندانپزشك اطلاع دهيــد كه تحت درمان با داروهاي شيمي­درماني هستيد.

         از حضور در اماكن شلوغ بخصوص 7 تا 14 روز بعد از دريافت داروهاي شيمي­درماني اجتناب كنيد .
       از ايجاد يبوست پيشگيري كنيد و از وارد شدن صدمه به پوست و مخاط دهان پيشگيري كنيد .

 چگونه اسهال ناشی ازشیمی درمانی را کنترل کنیم؟
آیاشیمی درمانیباعث ایجاد اسهال می شود؟
برخی ازداروهایشیمی درمانیمی توانند به سلول هایی که سطح روده ها را پوشانده اند، آزاررسانده و درنتیجه باعث ایجاد اسهال شوند. خوشبختانه این مشکل دراغلب موارد شدید نیست و به زودی برطرف می گردد .

چگونه می توانید اسهال ناشی ازشیمی درمانی را کنترل کنید؟

1-  از وعده های غذایی کم حجم به دفعات زیاد استفاده کنید ( یعنی به جای 3 وعده غذا روزانه از وعده های کوچکتر اما 5 تا 6 وعده درروز استفاده کنید ).
2-    ازمصرف غذاهایی که می تواند موجب تشدید اسهال شود، خودداری کنید .
3- برخی از این غذاها عبارتند از: نان سبوس دار، سبزیجات خام، میوه های تازه .
4- درمدت ابتلاء به اسهال ازغذاهایی مانند نان سفید یا نان سوخاری، برنج، موز، ماست، تخم مرغ، سیب زمینی بخارپزشده و مرغ وماهی استفاده کنید .
5- از مصرف غذاهای تند، پرادویه، سرخ شده و پرچرب بپرهیزید .
6- دفع مدفوع آبکی باعث می شود که برخی املاح مورد نیازبدن مانند پتاسیم به میزان زیادی دفع شود، برای جبران املاح ازدست رفته ازغذاهای حاوی پتاسیم مانند: موز، آب پرتغال و سیب زمینی استفاده کنید .
7- برای جبران مایعاتی که ازدست می دهید لازم است مایعات بیشتری مصرف کنید .
مایعاتی مانند: آب سیب، چای کم رنگ و دوغ. بهتراست این مایعات مطابق درجه حرارت اتاق باشند و به تدریج نوشیده شوند.

چه موقع به پزشک مراجعه کنید؟

-  در صورتی که اسهال بیش از24 ساعت طول بکشد یا همراه با اسهال دردشکم ایجاد شود به پزشک مراجعه کنید .
-  درصورت وجود اسهال شدید ( 6 تا 7 باردفع مدفوع آبکی در24 ساعت ) به پزشک مراجعه کنید .

برای بهبود اسهال ممکن است نیاز باشد مدتی مایعات صاف شده صرف کنید تا روده ها مدتی استراحت کنند .
با بهبودی نسبی به تدریج غذاهای کم فیبربه رژیم غذایی شما اضافه می شود .
درصورتی که اسهال هیچگاه از داروهایی که بدون نسخه پزشک به فروش می رسد به طورخود سرانه استفاده نکنید .

چگونه عفونت ناشی از شیمی درمانی را کنترل کنیم؟
آیا بین مصرف داروهایشیمی درمانیواحتمال ابتلاء به عفونت رابطه ای وجود دارد؟
داروهایشیمی درمانیتعداد سلول های سفید خون را کاهش می دهند. سلول های سفید خون عوامل بیگانه ای که وارد بدن می شوند را نابود می کنند. کاهش سلول های سفید خون متعاقبشیمی درمانیتوانایی بدن را درمقابله با عفونتها کاهش می دهد .
بنابراین لازم است درطی درمان با داروهایشیمی درمانیتا حد ممکن بدن خود را درمعرض میکروبها و عوامل بیماریزا قرار ندهید.
عفونت درهر جای بدن می تواند ایجاد شود، اما شایع ترین مناطق ایجاد عفونت عبارتند از: دهان، پوست، ریه، دستگاه ادرای .

روش های پیشگیری ازعفونت

o    دست های خود را قبل ازخوردن غذا وقبل وبعد ازاجابت مزاج شستشو دهید .

o    از تماس نزدیک با افرادی که دچارعفونت های تنفسی مانندسرماخوردگیوآبله مرغان هستند، دوری کنید .

o    از رفت وآمد در محیط های شلوغ بپرهیزید .

o    از تماس نزدیک با کودکانی که به تازگی واکسن سرخک، سرخچه، فلج اطفال و آبله مرغان دریافت کرده اند، اجتناب کنید.

o    با دستمال مربوط به بینی، چشم های خود را تمیز نکنید .

o    از ریش تراش برقی به جای ریش تراش دستی استفاده کنید تا ایجاد بریدگی درپوست پیشگیری شود .

o    از مسواک نرم استفاده کنید تا لثه های شما آسیب نبینند .

o    به طورروزانه دوش آب ولرم ( نه داغ ) بگیرید، درصورتخشکی پوستازمرطوب کننده استفاده کنید .

درصورت ایجاد خراش یا بریدگی درپوست آن ناحیه را با آب گرم، صابون و بتادین شستشو دهید .

چه موقع به پزشک مراجعه می کنید؟
گاهی حتی با رعایت نکاتی که گفته شد، ممکن است دچارعفونت شوید، درصورت مشاهده علایم و نشانه های زیر به پزشک مراجعه کنید :

* درجه حرارت بیشتر از 2/38 درجه سانتی گراد
* لرز
* تعریق
* مدفوع آبکی (این مورد می تواند عارضه جانبی دارو باشد وعلامت عفونت نباشد)
* احساس سوزش هنگام دفع ادرار
* سرفه شدید یا گلودرد
* ترشحات غیرطبیعی از دستگاه تولیدمثل یا خارش
* قرمزی، تورم و دردناک بودن بخیه ها، محل ورود سوزن های تزریق وریدی و زخم های پوستی
* درد شکم

درصورتی که تب داشتید هرگز برای پایین آوردن درجه حرارت از استامینوفن، آسپرین یا سایرداروها بدون دستورپزشک استفاده نکنید .
حتما باید توسط پزشک معاینه شوید.

ادامه...

ن- کرمی –بخش رادیوتراپی بیمارستان امام حسین

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: